Back

Artikel

Home

Wijdverspreide misverstanden over de crisis

18 nov 2013
Onderwerpen: Financiële markten, Openbare financiën
afgeplakt stoplicht In het debat over de zich voortslepende economische crisis zijn een aantal steeds herhaalde misverstanden terug te horen, waaronder het idee dat bedrijven niet meer bij banken voor leningen terecht kunnen. Ook zou de crisis de schuld zijn van het 'neoliberalisme'. Voormalig bankier en ondernemer Frank van den Berg zet deze en een aantal andere misverstanden recht.

“Het is de schuld van het aandeelhouderskapitalisme en neoliberalisme”

Nee, de crisis heeft juist haar oorzaak in het ongecontroleerde “managerssocialisme”, dat tot een perverse bonuscultuur geleid heeft. Daar hebben aandeelhouders weinig over te vertellen. Deze too big to fail houding leidt tot vernietiging van duizenden miljarden euro in aandeelhouderswaarde. Als er “neoliberalisme” zou hebben geheerst, dan zouden banken nooit gered zijn (maar voor €1 door de Staat zijn overgenomen, met een gedwongen hair cut voor obligatiehouders en vertrek van de (sub)top zonder compensatie). Sterker nog, dan zou het nooit zo ver zijn gekomen, want dan zouden bankmanagers zich niet op deze manier opportunistisch hebben gedragen. Zij zouden niet die onverantwoorde risico’s zijn aangegaan. Profits are privatized, losses socialized. Banken zijn echter belangrijk, als een ondersteunende functie. In de UK bedroeg de financiële sector in de 1970-er jaren 4% van het BNP, in 2007 8%; nu wat lager. Het is het gevolg geweest van oligopolistische machtsvorming, geen economische verdienste.

“Er moet een Marshall-investeringsplan komen”

Nee, er wordt minder meer uitgegeven, de stijging daalt. Op deelgebieden wordt bezuinigd, niet op totale staatsuitgaven. Er is al jarenlang een mega-Marshall-investeringsplan gaande. Tussen 2007 en nu is de staatsschuld met €180 miljard opgelopen naar €436 miljard. De staatsuitgaven zijn gestegen van €239 miljard in 2008 tot €261 miljard in 2013 en de staatsschuld van 45% in 2007 van het BNP naar 75% nu. Onder minister Bos is tussen 2007 en 2010 de staatsschuld geëxplodeerd van €258 miljard naar €371 miljard. Dat is “slechts” voor €50 miljard te verklaren uit de staatsinterventie in banken. Door de lastenverhogingen is de collectieve uitgavenquote gestegen van 45% van het BNP in 2007 tot 50% nu.

“De staatsteun van €30 miljard in Fortis/ABN Amro is een bodemloze put”

Nee, die komt deels terug, al is er wel te veel betaald. De totale staatssteun heeft €50 miljard bedragen. Als ABN Amro niet was overgenomen door RBS c.s., had de Staat voor €80 miljard moeten interveniëren (na de bank voor €1 overgenomen te hebben). De top was zonder enige ontslagvergoeding naar huis gestuurd.

“De financiële problemen zijn de schuld van Amerika; Amerikaanse banken moeten meer afschrijven op slechte activa dan Europese”

Nee, het is wel daar begonnen met agressieve securitisation van sub-prime hypotheken en Alt-A leningen, die vervolgens massaal ook door Europese banken gekocht werden. In Amerika is $1.200 miljard afgeschreven en in Europa $1.600 miljard, vooral in Noordwest-Europa, niet in Zuid-Europa. Daar zitten de verliezen in de ingestorte onroerend goed markt. Amerikaanse banken hebben al schoon schip gemaakt. Europese bankiers hebben blindelings de credit ratings van Standard & Poors en Moody’s aangenomen: duidelijk een belangenconflict, maar bankiers moeten zelf oordelen over kredietwaardigheid.

“Het is de schuld van ex-president Bush en de Federal Reserve”

Nee, onder ex-president Clinton is juist het programma begonnen om minder kapitaalkrachtigen aan hypotheken te helpen. Daarvóór onder Carter werd eind 1970-er jaren de hypotheekverstrekking bevorderd, door banken te verbieden aan red lining te doen. Greenspan was te “optimistisch” t.a.v. de nieuwe financiële producten en de snelle toename van de geldvoorraad met te lage rentes. Velen waarschuwden dat een geldvoorraadtoename van 10% p.a. vóór 2007 niet goed kon blijven gaan, terwijl de reële economie met 3% per jaar groeide. In de aanloop naar de kredietcrisis was jarenlang geld lenen te goedkoop.

“Grote bedrijven kunnen geen geld meer lenen”

Nee. Grote bedrijven lenen middels obligaties en commercial paper, voor zover überhaupt nodig. Veel multinationals hebben een overschot aan liquiditeit. Middelgrote bedrijven kunnen nog uitstekend bij banken terecht. MKB bedrijven hebben deels wel een probleem, vroeger echter ook. Met bedrijven met een goed business model, gezond trackrecord en solide management doen banken graag zaken. Startende ondernemingen moeten met eigen startkapitaal, venture capital en private investeerders gefinancierd worden. Dat is niet de rol van banken.

“Amerikaanse banken staan op omvallen”

Integendeel, de grote Amerikaanse banken zijn in betere conditie dan de Europese. De US regulators hebben de banken gedwongen om kapitaalemissies te plegen waardoor hun kapitaalbuffers hoger zijn. Amerikaanse banken zijn daarom beter dan Europese in staat om geld uit te lenen. De Basel III regels dwingen Europese banken hun vermogens op te krikken tot 12% of hoger, maar ze krijgen daar langer de tijd voor.

“De euro stort in elkaar”

Nee, er is een economische crisis in Zuid-Europese landen, geen crisis met de euro zelf. De euro is volgens het koopkrachtpariteitbeginsel zelfs aan de hoge kant. Als Amerikaanse staten of steden in zwaar weer zitten en financieel moeten bezuinigen, zoals California of Detroit, zeggen we niet dat de dollar in elkaar stort. In die Amerikaanse staten en steden zijn dan ook de collectieve uitgaven aangepast. Voor Zuid-Europese landen is de euro hoog, maar dat dwingt tot aanpassingen.

“De staatsschuld van Amerika is hoger dan de Europese”

Nee, als % van het BNP ongeveer gelijk, in Amerika: $16,7 biljoen, 100% van het BNP; in alle EU landen samen: 93%. Allebei verder stijgend.

“China financiert grotendeels de Amerikaanse staatschuld”

Nee, twee derde van de $16,7 biljoen staatsschuld is binnenlands, in handen van Amerikaanse burgers en instellingen. “Slechts” 8 % wordt door China gefinancierd, evenveel als Japan. Alle Europese landen bij elkaar nemen een groter percentage voor hun rekening.

“Goed dat de discount rate verlaagd wordt tot 0,25%”

Nee, dit is een cadeautje aan banken om hun kapitaalbuffers te versterken. Het juiste middel daarvoor is om de kostenstructuur te matigen. De historisch lage rente is slecht voor het vertrouwen van burgers. Huishoudens potten op, omdat het zo weinig oplevert. Het leidt tot de volgende financiële zeepbel met asset-inflatie. Het rendement op sparen is negatief. Dus investeerders zoeken hun heil in aandelen en andere waardepapieren.

“Amerika drukt miljarden extra dollars om de economie te steunen”

Nee: er worden geen dollars “gedrukt”, wel slechte activa teruggekocht door de Fed (quantitative easing). De totale liquiditeitenmassa stijgt hierdoor, met gevaar voor inflatie. De ECB doet hetzelfde met het opkopen van obligaties van Zuid-Europese landen, maar wil die later terug verkopen in de markt . Hoe dan ook, cadeautje van de Centrale Bank aan banken, i.p.v. dat die gedwongen worden hun excessieve beloningsstructuur te matigen, inclusief het salarisniveau.

“Europese landen participeren minder in de financiële sector dan Amerika”

Nee: In Amerika is $700 miljard geïnvesteerd inclusief $180 miljard voor AIG. In Europa is een vergelijkbaar bedrag geïnvesteerd, inclusief garanties voor een totaal van €5.000 miljard. Die Amerikaanse staatssteun van $700 miljard is voor een groot deel met rente en winst terugbetaald. Niet in Europa.

“De kredietcrisis is veroorzaakt door triljoenen aan derivaten”

Nee, er gaat weinig fout met opties, futures, termijncontracten en swaps , allemaal legitieme financiële producten. Sommige instellingen zijn de mist ingegaan met interest rate swaps. Er waren wel grote problemen met credit default swaps bij AIG, dat zijn geen derivaten, maar garanties. AIG heeft te veel CDS’s uitgeschreven, dat tot een redding van $180 miljard heeft geleid. Hierdoor zijn de grote Amerikaanse investment banks overeind gebleven, evenals Europese systeembanken. Europa mag Amerika bedanken voor dit “cadeautje”.

“Pomp aardgasbaten in de economie”

Nee, we doen niet anders, en onverstandig met het oog op verminderde reserves. De gasbaten bedragen €12 miljard per jaar. De jaarlijkse opbrengst is feitelijk aanzienlijk hoger door dividend- en vennootschapsbelasting die de energiesector genereert en door extra energiebelastingen, die nog eens €10 miljard per jaar opleveren. Aardgas geeft een enorme jaarlijkse impuls. De totale toegevoegde waarde van aardgas kan is €400 - 500 miljard. In tegenstelling tot Noorwegen en Singapore hebben we geen Investeringsfonds. Die miljarden zijn deels besteed aan infrastructuur, meer nog aan sociale voorzieningen.

“Europa moet een fiscale unie vormen”

Nee, dan zouden prikkels voor Zuid-Europese landen om te hervormen wegvallen. In Amerika is dit ook niet zo. Alsof Washington Detroit financieel overeind houdt. Die moet zelf geld op de kapitaalmarkt lenen en betaalt meer rente dan de federale overheid. Zo’n systeem dwingt discipline af bij Zuid-Europese potverteerders. Met Eurobonds, die met een opslag doorgeleend kunnen worden, valt die dwang tot hervorming weg.

“Europa moet haar belastingstelsel harmoniseren”

Nee, ook niet zo in Amerika. Er zijn grote verschillen tussen staten, en binnen staten tussen steden. In New York zijn naast Federal Tax (20 tot 35%): 3,5% City Tax, 8% State Income Tax en 8,8% Sales Tax. De totale marginale belastingdruk in New York is 55% boven inkomens van $400.000. Daarnaast is Property Tax verschillend per county en per city. Er is geen uniform belastingstelsel, maar concurrentie tussen staten en steden.

“Alleen in Nederland is hypotheekrente aftrekbaar”

Nee. In veel landen is de rente aftrekbaar. Als rente-inkomsten belast zijn, is het consistent dat rente-uitgaven aftrekbaar zijn. In België is de rente niet aftrekbaar, en onbelast. Het is misleidend om van een “villasubsidie” te spreken. Iedereen kan het gebruiken, het is een reductie van hoge belastingen en de huursector wordt gesubsidieerd. Het voordeel van aftrek is al beperkt door huurwaardeforfait bijtelling.

Voor het complete artikel: zie link naar het pdf bestand rechts bovenaan deze pagina.

Gerelateerde artikelen

Volledig artikel
© copyright 2024 Mejudice
Privacybeleid Voorwaarden voor gebruik