Back

Artikel

Home

Opkoopprogramma hervatten zou kapitale fout van ECB zijn

14 aug 2019
Onderwerpen: Monetair beleid
De ECB overweegt het opkoopprogramma van obligaties te hervatten. Niet doen, aldus Eijffinger en Van Wensveen. Het beleid heeft tot dusver alleen maar pijnlijke gevolgen gehad. De ECB is vergeten dat het werkelijke doel van de bank is om de Europese economie te stabiliseren en de effectiviteit van het opkoopprogramma is twijfelachtig. Tijd voor bezinning.

Opkoopprogramma hervatten?

Het bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB) is van plan in september de rente te verlagen en vindt dat alle monetaire instrumenten ingezet moeten worden om het beleidsdoel, een inflatiepercentage van net onder 2%, te bereiken. Dat doel dreigt nu uit beeld te raken. De ECB overweegt daarom óók het opkoopprogramma van obligaties te hervatten. Dat zou een stap in de verkeerde richting zijn.

Dat opkoopprogramma was juist ten einde gekomen, in die zin dat dat de portefeuille niet verder werd uitgebreid maar wel in stand werd gehouden door aankopen ter vervanging van afgelost papier. Het programma was vanaf het begin omstreden en de effectiviteit is nooit duidelijk aangetoond. De Europese economie was zich immers al aan het herstellen toen het werd ingezet en het heeft de gewenste inflatie niet dichterbij gebracht. Het opkoopprogramma was omstreden vanwege de nadelige bijwerkingen die het had voor pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen, banken en de particuliere spaarder. Het versterkte de daling van de lange rente, die om demografische redenen al in gang was gezet.

Pijnlijke gevolgen

De gevolgen worden nu overal duidelijk. In Nederland, met zijn voorbeeldig pensioensysteem, dreigt de extreem lage rente pensioenkortingen af te dwingen. De sociale impact hiervan is groot en bemoeilijkt de aanvaarding van de noodzakelijke pensioenhervorming.

Ook het Europese bankwezen heeft te lijden onder de extreem lage rente en met name de vlakke rentecurve, waardoor zij niet kunnen profiteren van een gebruikelijke 'mismatch' in de financiering van leningen. Ze moeten toch al rekening houden met zwaardere solvabiliteitseisen.

Ook het bankwezen binnen de Europese Unie heeft te lijden onder de extreem lage rente
Naarmate hogere rentetarieven op kredieten onvoldoende te behalen zijn, zullen de banken zich gedwongen voelen hun handelsactiviteiten weer uit te breiden. Die hebben ze juist ingekrompen onder druk van toezichthouders, omdat in riskante nieuwe handelsproducten de oorsprong van de bankencrisis lag. Uitbreiding van het handelsbedrijf maakt hen dus weer riskanter.

Zet aan tot risicovol gedrag

De rentedaling die door het opkoopprogramma is geforceerd heeft de risicopremies in de verschillende vastrentende waarden sterk gereduceerd en bovendien de belegger, die zijn rendement immers wil behouden, de meer risicovolle kant van de markt opgeduwd. Door de massale opkopen is de prijsvorming op de vastrentende markten uit het lood geslagen en het hele financiële systeem riskanter geworden.

Herbezinning noodzakelijk

De genoemde negatieve bijwerkingen en de twijfelachtige effectiviteit van het opkoopprogramma maken een grondige herbezinning noodzakelijk vóórdat het programma wordt hervat.

Allereerst op de doelstelling: dicht bij maar net onder 2 procent  inflatie. Deze is een afgeleide, maar dat is iedereen vergeten. Het gaat erom dat de economie niet in een recessieve spiraal afglijdt. Het gaat nog redelijk goed in Europa, met weliswaar lage maar stabiele groeicijfers; alleen de Duitse industrie hapert. Dan is er reden om tevreden te zijn met de huidige inflatie van rondom 1,5 procent en te volstaan met een oproep aan de Duitse regering het niveau van publieke investeringen te verhogen, om zo de economie te helpen. In elk geval is een hervatting van het opkoopprogramma vanwege het niet bereiken van het inflatiedoel niet op zijn plaats.
De Europees Centrale Bank zal zich bescheidener moeten opstellen in wat zij kan.

Dan het vraagstuk van de effectiviteit. De weg die geïnjecteerd geld in de kapitaalmarkt moet afleggen om de reële economie te bereiken, is een lange. Het leidt niet automatisch tot reële investeringen. Méér overheidsinvesteringen in infrastructuur en onderzoek werkt doeltreffender. Hier ligt geen hoofdrol voor de ECB maar wel voor de Europese Unie.

De ECB zal zich bescheidener moeten opstellen in wat zij kan. Herbezinning over het opkoopprogramma zal een eerste prioriteit moeten zijn van Christine Lagarde, de nieuwe president van de ECB.

* Deze bijdrage verscheen eerder in het Financieele Dagblad van 12 augustus 2019.

Gerelateerde artikelen

Volledig artikel
© copyright 2024 Mejudice
Privacybeleid Voorwaarden voor gebruik