Blik van bestuurders: CFO Survey

Het optimisme over de economische vooruitzichten is op dit moment laag, zo ook onder de financieel bestuurders van Europese bedrijven. Als we echter een nadere blik werpen op enkele structurele grootheden, dan zien we signalen die erop wijzen dat bedrijven wel degelijk verbetering verwachten voor de komende twaalf maanden. Groei is in dit geval dan ook het eerste waar men voorzichtig weer aan durft te denken. De vraag blijft hoe deze groei onder de huidige economische omstandigheden het beste is te realiseren.

Om meer inzicht te krijgen op deze vraag maken wij gebruik van de meest recente enquête onder financiële topbestuurders in de wereld. De uitkomsten geven inzicht in de stemming onder CFOs en zijn daarmee een goede graadmeter voor de economie. Een belangrijke maatstaf die hierbij wordt gehanteerd is de “optimisme-index” die het optimisme dan wel pessimisme onder CFOs meet.

Figuur 1: CFO Optimisme-index (% van CFOs die optimistischer zijn over de eigen economie minus % CFOs die pessimistischer zijn)

Bron: CFO Survey

Figuur 1 laat zien dat het optimisme wereldwijd langzaam maar zeker weer aantrekt. 30% van de Europese CFOs is optimistischer geworden over de economische vooruitzichten van het eigen land voor de komende twaalf maanden, tegenover ruim 20% vorig kwartaal. Het optimisme niveau is daarmee ook licht gestegen en zet daarmee de verbetering door die in het voorgaand kwartaal is ingezet.

Ondanks de macro-economische zorgen, verwachten Europese CFOs voor dit jaar een gematigde reële economische groei van 0.4%. Mocht de VS echter in een recessie terecht komen dan anticiperen zij juist op een krimp van gemiddeld 1.3%. Vooralsnog zijn de financiële managers in de VS optimistischer over de economische vooruitzichten; 31% van hen geeft aan positiever te zijn over de vooruitzichten, tegenover 21% vorig kwartaal.

Maar ook collega’s in de opkomende markten zijn optimistisch. Op het Aziatische continent is bijna 40% van de financieel directeuren positief gezind over de economische vooruitzichten van hun eigen land. Van de Chinese CFOs zegt zelfs 50% de economische vooruitzichten voor de komende twaalf maanden met vertrouwen tegemoet te zien. Sinds een jaar meet CFO Survey ook het sentiment onder financieel directeuren in Latijns Amerika. Zij zijn momenteel veruit het meest optimistisch over de macro economische vooruitzichten van het eigen land. Bijna 53% geeft aan optimistischer te zijn ten opzichte van het vorig kwartaal.

Bedrijfsindicatoren positiever

De economische malaise heeft sinds haar intrede in 2007 bedrijven ertoe gedwongen om drastische maatregelen te nemen om zo te kunnen overleven onder de geldende marktomstandigheden. Ook nu heeft dit nog steeds negatieve gevolgen voor de werkgelegenheid. Maar liefst 45% van de Europese CFOs verwacht namelijk gedurende de komende twaalf maanden het huidig aantal vaste werknemers te zullen reduceren met gemiddeld 3.7%. Ruim een derde van de Europese bedrijven zal het aantal tijdelijke werknemers zelfs met gemiddeld 7.4% verminderen.

Maar de lange duur van de crisis heeft er ook voor gezorgd dat men langzamerhand gewend is geraakt aan de nieuwe status quo. Daar waar in het begin van de malaise de meeste bedrijven vooral de tijd (en daarmee de crisis) probeerden uit te zitten, durven zij nu weer vooruit te kijken, en dan vooral naar groeimogelijkheden. En hoewel we nog niet uit het dal geklommen zijn lijkt de geleidelijke toename in het vertrouwen (in zowel de economie alsook het eigen bedrijf) erop te duiden dat we het diepste punt van de crisis voorbij zijn. Een aantal indicatoren geven voeding aan dit optimisme:

• De bedrijfsuitgaven voor technologie en R&D worden in de komende twaalf maanden naar verwachting flink uitgebreid (gemiddeld met respectievelijk 4.2% en 2.7%) ten opzichte van voorgaande kwartalen.
• De productiviteit wordt de komende twaalf maanden verhoogd. Bijna driekwart van de bedrijven verwacht de productiviteit per uur te verhogen.
• De productie capaciteit wordt beter benut met een geplande bezettingsgraad van 81% in de tweede helft van dit jaar. Hiervoor wordt gemiddeld 62% van het totaal aan kapitaal investeringen toegewezen aan vervangingsinvesteringen om zo de huidige productiecapaciteit op peil te houden.
• Bijna 60% van de Europese CFOs verwacht een groei in omzet, winst en kasreserves voor de komende twaalf maanden.

Dit biedt nieuwe perspectieven om te investeren in groei. Maar de huidige economische omstandigheden zijn voor veel bedrijven nog onvoldoende geschikt om organische groei na te jagen. Het consumentenvertrouwen dat nu nog als een rem op de economie werkt dient daarvoor eerst verder te verbeteren (figuur 2).

Daarnaast is de snelheid waarmee de groei wordt gerealiseerd wellicht ook een factor die bedrijven laten meewegen. Toegang tot nieuwe markten of het zelf ontwikkelen van expertise en technologie kan lang duren via een organische groei strategie en de investeringen die daarmee gemoeid gaan zijn navenant. De optie die dan overblijft, is groei door middel van fusies en overnames.

Figuur 2: Europese consumentenvertrouwen index

Bron: Europese Commissie, CFO Survey

Klimaat voor fusies en overnames is gunstig

Over de afgelopen drie jaar heeft bijna 40% van de Europese bedrijven één of meerdere acquisities voltooid. Het ging hier veelal om transacties tot en met 10 miljoen Euro. Bij ongeveer een derde betrof het transacties boven 100 miljoen euro. Maar ook voor de toekomst zijn er positieve geluiden op te tekenen. Alleen al voor 2013 verwacht 30% van de Europese bedrijven een acquisitie te voltooien, waarvan de helft het een internationale overname betreft. Veruit de meeste van deze grensoverschrijdende acquisities zijn gericht op Europese activa en gemotiveerd vanuit de behoefte om het marktaandeel te vergroten in de markt(en) waar het bedrijf al actief is.

We constateren dat fusies en overnames de komende periode een grotere rol gaan spelen in de groeistrategie van Europese CFOs. Daarnaast blijkt dat de Europese markt nog volop mogelijkheden biedt, niet alleen voor Europese bedrijven maar ook voor concurrenten uit de VS. Bijna 40% van de Amerikaanse bedrijven zegt plannen te hebben voor acquisities in de komende twaalf maanden. Ruim een vierde hiervan betreffen transacties gericht op buitenlandse activa waarvan Europese het meest populair zijn. Een combinatie van factoren kunnen deze aankomende golf van acquisities in Europa verklaren.  

Voldoende financieringsmogelijkheden

Europese en Amerikaanse bedrijven hebben de laatste jaren grote kasreserves opgebouwd. Deze waren in eerste instantie bedoeld om de economische crisis te kunnen doorstaan maar bieden nu een aantrekkelijke bron van financiering voor acquisities. Vooral de beursgenoteerde bedrijven lijken hiervoor zeer goed gepositioneerd. Voor Europese ondernemingen wordt een winstgroei van ruim 7.5% verwacht in de komende twaalf maanden. Als gevolg daarvan anticiperen de Europese bestuurders een groei van 8% in kasreserves. Amerikaanse CFOs van beursgenoteerde bedrijven verwachten zelfs een groei van bijna 10% in winst en bijna 7% in kasreserves. Wellicht zullen aandeelhouders op beide continenten verdere druk uitoefenen om deze bedrijfsmiddelen aan te wenden voor groei.

Bijna 70% van de Europese financiële directeuren geeft aan dat het bedrijf vrij gemakkelijk toegang heeft tot (externe) financiering voor de groeistrategie. Daarbij geldt dat de historisch lage rentetarieven een extra impuls kunnen bieden om overnames met externe fondsen te financieren; de ECB herfinancieringsrente staat bijvoorbeeld al geruime tijd op 0.75% terwijl de Amerikaanse FED rente al sinds eind 2008 op 0.25% staat.

Aantrekkend optimisme

Vanuit macro economisch oogpunt is er nog een lange weg te gaan voor Europa. We zien echter dat de situatie in de markt (politiek en economisch) langzaam maar zeker aan het stabiliseren is en dat er daarmee wellicht ook een (nieuw) evenwicht ontstaat. Dit draagt bij aan het vertrouwen in de markt..

De aandelenmarkten hebben flink geleden onder de effecten van de crisis. We zien in figuur 3 dat sinds 2009 het herstel is ingezet maar dat dit een erg lang proces blijkt. Echter, vanaf medio 2011 lijkt de markt in de VS eindelijk weer structureel boven het peil van 2008 uit te stijgen en daarmee richting het pre-crisis niveau te klimmen. En hoewel de markt in Europa eigenlijk pas een jaar later (Q2 2012) volgt, is ook deze inmiddels boven het peil van 2008 uitgestegen.

Figuur 3: Geïndexeerde ontwikkeling van de aandelenmarkten in de VS en Europa (2008 = basisjaar)

Bron: S&P Dow Jones Indices, CFO Survey

Stijgende aandelenmarkten komen over het algemeen ten goede aan fusie en overname activiteiten. Overeenkomstig met wat de Europese CFOs ons vertellen, anticiperen we dan ook een significante toename in het aantal transacties, gedreven door zowel de vraag- alsook de aanbodzijde.

Juist omdat de markten eigenlijk nog maar aan het begin staan van het grote herstel, is het voor bedrijven die daartoe in staat zijn extra aantrekkelijk om nu naar geschikte overnamekandidaten te zoeken. Slecht presterende ondernemingen zijn door de crisis veelal noodgedwongen het doelwit geworden van bedrijven die wel in staat waren de crisis te doorstaan. Door nu in actie te komen profiteert deze laatste groep van realistische waarderingen en daarmee gunstige prijzen voor overname doelwitten. Wacht men langer dan zullen bestuurders ook bereid moeten zijn om meer geld neer te leggen. Beter presterende aandelenmarkten stuwen nu eenmaal de gemiddelde waarde van individuele bedrijven omhoog. Vanuit de aanbodzijde beredeneerd kunnen we om deze reden juist ook een toename in transacties verwachten. Hogere waarderingen maken het voor bedrijven en investeerders steeds aantrekkelijker om de wellicht lang uitgestelde verkoop of exit-strategie eindelijk te realiseren.

Conclusies

Ondanks dat het macro-economische sentiment onder de CFOs voor het tweede achtereenvolgend kwartaal is toegenomen, blijft het optimisme bescheiden. Toch zijn er positieve signalen die er mogelijk op wijzen dat we de bodem van de crisis wellicht al achter ons hebben liggen. Hiervoor moeten we niet op macro-economisch niveau kijken maar eerder op bedrijfsniveau.

Omdat de macro-economische condities op dit moment nog niet optimaal zijn door het gebrek aan voldoende consumentenvertrouwen is de groei van het bedrijf nu nog vaak lastig te realiseren. Een groot deel van de bedrijven is echter wel in de positie om te profiteren van het gunstige klimaat voor fusies en overnames.

Tegen de achtergrond van (1) relatief goedkoop krediet door historisch lage rentes; (2) de snel opkomende aandelenmarkten; (3) de nu nog gunstige maar snel stijgende bedrijfswaarderingen; en (4) de toenemende kasreserves van bedrijven, kunnen we een golf van fusies en overnames verwachten in de nabije toekomst. Daarbij is Europese activa zeer in trek bij zowel Europese alsook Amerikaanse bedrijven.