Slechtst denkbare uitkomst
Het is schokkend te zien hoe dingen fout kunnen lopen. Terwijl eind vorig jaar de Griekse economie op het punt stond weer te gaan groeien en er een primair
overschot op de overheidsbegroting in het vooruitschiet lag, nadert het Griekse drama nu zijn climax. Na maanden van impasse lijken de schuldeisers en
Griekenland er niet meer uit te komen, en dreigt een Grexit. Dat zou voor alle betrokkenen de slechtst denkbare uitkomst zijn: de Griekse schuld moet
worden (grotendeels) worden afgeschreven, we krijgen een economisch en politiek instabiel land aan de rand van Europa, en het EMU lidmaatschap is kennelijk
niet onomkeerbaar, waardoor speculanten hun pijlen op de staatsschuld van andere landen kunnen richten.
Vertrouwen
Wat kan er nu nog gedaan worden om een Grexit te voorkomen? Cruciaal is dat er vertrouwen komt van de geldschieters en, belangrijker, hun bevolkingen, dat
de Grieken er echt alles aan gelegen is om schoon schip te maken en hun economie duurzaam gezond te maken. Dat vertrouwen is in de afgelopen jaren op
schaamteloze wijze misbruikt door de vorige en de huidige Griekse regeringen, door niet echt door te pakken met hervormingen, maar erop te rekenen dat de
dreigende chaos van een Grexit voldoende moet zijn voor de Europese partners om met nieuwe middelen over de brug te komen.
De “instituties” op hun beurt
hebben de fout gemaakt door vooral in het begin meer nadruk te leggen op het gezond maken van de begroting dan op het flexibeler van de markten en het
privatiseren van bedrijven. Ook als het in de afgelopen weken wel tot een akkoord was gekomen, dan was de kans groot geweest dat de partijen binnen
afzienbare tijd weer rond de tafel hadden moeten gaan zitten. De voornaamste zaken die op tafel lagen waren een verhoging van BTW, en daarmee een verdere
ondermijning van de economie, en een pensioenhervorming, maar geen diepgaande verdere hervorming van de markten. Een fundamentele oplossing voor de Griekse
problemen zou het in ieder geval niet bieden.
Regeringswissel
De eerste stap in een oplossing is het aftreden van de huidige Griekse regering. De partners hebben terecht geen vertrouwen meer in deze regering. Elke
verdere onderhandeling met deze regering zal tot nieuwe teleurstellingen leiden en een oplossing vertragen. Het beste is dat deze regering plaatsmaakt voor
een technocratische regering die een voldoende lange termijn krijgt om daadwerkelijk een proces van verbetering in gang te zetten.
Zo’n nieuwe regering zal
direct een aantal maatregelen moeten nemen die de betalende bevolkingen van de geldschietende landen het gevoel geven dat ze serieus worden genomen en dat
hun offers zin hebben. Een goed gebaar zou een harde en zichtbare aanpak zijn van rijke Grieken waarvan iedereen weet dat ze de belastingen hebben
ontdoken. Rijke reders hebben met behulp van de grondwet hun vermogen veilig buiten het bereik van de fiscus gestald. Wetten, zelfs de grondwet, kunnen
worden veranderd: dit is een kwestie van politieke wil. Het leger, dat met het excuus van de Turkse dreiging altijd buiten haakjes wordt gehouden, kan fors
worden ingekrompen.
Er moet voorts een programma komen van diepgaande hervormingen van de markten, privatiseringen en belastingfraude aanpak, waarbij
zichtbare en verifieerbare mijlpalen worden vastgelegd. Hier hoeft niet vanaf nul te worden begonnen: veel niet uitgevoerde maatregelen uit het eerdere
programma liggen nog op de plank. In ruil hiervoor kan bij het bereiken van iedere mijlpaal een deel van de bestaande Griekse schuld afgeschreven en kan er
extra financiële overbrugging worden verschaft voor het uitvoeren van de hervormingen en verzachting van de armoede bij de Grieken die het hardst worden
getroffen.