Back

Artikel

Home

Griekenland kan niet failliet, dat is nu juist het probleem

12 okt 2011
Onderwerpen: Monetair beleid
Het feit dat Griekenland geen bedrijf is dat bij faillisement onder curatele kan worden gesteld betekent langdurige onderhandelingen over schuldsanering en over de voorwaarden voor financiële ondersteuning. Het gebrek aan een internationale rechtbank die een curator aanstelt is op te lossen door aan de Europse muntunie een gecentraliseerd fiscaal systeem te koppelen, stelt Tom van Veen. Zonder deze basis blijft de gezamenlijke munt onder de dreiging staan van staten die uit de bocht vliegen.

Wat een faillissement betekent

De vergelijking tussen een bedrijf en een economie gaat vaak mank. Dat zien we ook in de huidige discussies over Griekenland. “Als Griekenland een bedrijf was, zou het allang failliet zijn verklaard en dat zouden we dus moeten doen”, is een veelgehoorde mening.

Het is zeker zo dat als Griekenland een bedrijf was, het failliet zou worden verklaard. Immers, de schuldeisers zouden het bedrijf dan naar de rechter brengen en failliet laten verklaren. Faillissement is een elegante oplossing voor een bedrijf dat in financiële problemen zit. Het bedrijf wordt overgenomen: er wordt een curator benoemd en de curator inventariseert bezittingen en schulden. Rekening houdend met voorrangsregelingen wordt er vervolgens een lijst gemaakt waarop wordt aangegeven welke schuldeiser welk bedrag krijgt uitgekeerd. Zo krijgt ieder zijn deel van de boedel. Het failliete bedrijf houdt op te bestaan. Afhankelijk van de wetgeving zou een ondernemer een nieuw bedrijf kunnen starten en opnieuw beginnen met een schone lei.

Griekenland is niet failliet te verklaren

Deze oplossing zou natuurlijk mooi zijn voor Griekenland. We verklaren het land failliet, de schuldeisers krijgen hun deel, de schuldenlast verdwijnt en Griekenland kan opnieuw beginnen. Dit zou een hoop van de huidige problemen oplossen. We zouden niet zo lang hoeven te onderhandelen met de banken over een vrijwillige bijdrage. We zouden niet met allerlei fondsen de Griekse economie kunstmatig in leven hoeven te houden. Griekenland zou zich zelf niet “kapot” hoeven te bezuinigen. We zouden zelfs een belangrijke stem kunnen krijgen in de economische “governance” van het nieuwe Griekenland.

Waarom doen we dit dan niet? De reden is simpel: er is geen internationale rechtbank die soevereine staten failliet kan verklaren. Een land kan niet voor de rechter worden gedaagd en failliet worden verklaard. Een land kan wel weigeren om aan haar betalingsverplichtingen te voldoen. Dat is fundamenteel wat anders en dit is meer dan een technische definitiekwestie. Omdat een land niet failliet kan gaan en niet failliet kan worden verklaard, moeten er complexe onderhandelingen plaatsvinden over de gevolgen van het niet-nakomen van de betalingsverplichtingen. Deze les hebben we geleerd van de verschillende schuldencrises in de vorige eeuw. Dus moet er eindeloos worden onderhandeld met allerlei partijen over hun aandeel in de afwaardering en herstructureringen en hun aandeel in de hulp.

Bij gebrek aan een supranationale overheid kunnen we Griekenland ook niet een artikel 12 status geven en onder financiële curatele stellen. Dat is immers het nationale substituut voor een “faillissement” van een stad of een provincie. Dat is wel wat het IMF en de ECB beogen, maar Griekenland hoeft bijvoorbeeld geen toestemming te vragen om bepaalde uitgaven te kunnen doen.

Het maximaal haalbare voor het IMF en de ECB is conditionaliteit: het stellen van voorwaarden voor verdere financiële hulp. Maar zoals we ook hebben gezien bij eerdere schuldencrises, worden het IMF en de ECB hierdoor gezien als de boemannen die de Griekse bevolking allerlei forse bezuinigingen opleggen, terwijl dit geen door de Grieken democratisch gekozen organen zijn. Dat roept dus nog meer verzet op dan als de eigen regering met maatregelen komt.

Langdurige onderhandelingen

Wat zijn nu de consequenties van dit alles? Ik geef er drie. De eerste is de vaststelling dat indien een land/staat een betalingsachterstand oploopt, de bezittingen niet zomaar kunnen worden geconfisqueerd en te gelde kunnen worden gemaakt. Dit betekent dat er naar andere oplossingen gezocht moet worden, waarbij partijen vrijwillig een deel van de kosten dragen. Dit kost veel tijd. Het maximaal haalbare is een systeem waarbij de kosten hiervan worden geminimaliseerd.

Snelle actie te prefereren

Twee, het ware veel goedkoper en efficiënter geweest om onmiddellijk nadat de Griekse problematiek naar boven kwam (in 2009), Griekenland via een artikel 12 achtige constructie terzijde te staan. Zo een snelle actie kan enkel in een gecentraliseerd fiscaal regime plaatsvinden en is min of meer het substituut voor een faillissementsverklaring.

Europese muntunie mist gecentraliseerd fiscaal systeem

Drie, men zou zich nogmaals moeten afvragen of een muntunie zonder een gecentraliseerd fiscaal systeem kan bestaan. Ik denk het niet. Immers, er wordt voortdurend het risico gelopen dat een van de deelnemers financieel uit de bocht vliegt. Regelgeving kan dit niet oplossen. Duitsland en Frankrijk waren de eerste landen die een te hoog begrotingstekort hadden en daar zijn geen sancties opgelegd. Daarmee is alle geloofwaardige regelgeving in één klap van tafel geveegd want zal dit niet ook gebeuren onder nieuwe regelgeving? De huidige Griekse crisis leert ons dat de kosten van het uit de bocht vliegen in een muntunie zonder gecentraliseerd fiscaal systeem onnodig hoog zijn.

Gerelateerde artikelen

Volledig artikel
© copyright 2024 Mejudice
Privacybeleid Voorwaarden voor gebruik