De komende maanden moet Agnes Jongerius, voorzitter van de FNV, in de SER alternatieven voor een verhoging van de AOW-leeftijd zien te vinden. De opbrengst van die verhoging bedraagt volgens het kabinet 4 miljard euro. Dit bedrag is gebaseerd op wishful thinking, omdat ervan uitgegaan wordt dat als de AOW leeftijd verhoogd wordt, mensen langer blijven werken. Het kan ook omgekeerd zijn dat mensen juist korter werken als de AOW-leeftijd verhoogd wordt, bijvoorbeeld omdat werkgevers dan eerder van hun dure oudere werknemers af willen.
Crisisakkoord met een staartje
Toen het crisisakkoord net was afgesloten, leek Jongerius de grote winnares. Het moest vrij simpel zijn om alternatieven te vinden. In het televisieprogramma NOVA, de dag na het akkoord, opperde Jongerius verdere fiscalisering van de AOW en beperking van de hypotheekrenteaftrek voor dure huizen, tezamen meer dan genoeg voor dezelfde opbrengst als een verhoging van de AOW-leeftijd. De ook aanwezige fractieleider van het CDA, Pieter van Geel, reageerde als gestoken door een wesp: dit waren voorbeelden van lastenverzwaringen, beweerde hij, en dat moesten we niet willen in een crisistijd. Hij bedoelde natuurlijk dat dit lastenverzwaringen waren die huidige rijke ouderen ook al zouden voelen, terwijl een verhoging van de AOW-leeftijd vooral toekomstige arme ouderen zal treffen. Wie die toekomstige arme ouderen zullen worden, weten we nu nog niet en waarom zou het CDA zich druk maken om hypothetische arme mensen? Weer een dag later bleek de werkgeversvoorzitter Wientjes niet zo veel te voelen voor beperking van aftrek van de hypotheekrente voor dure huizen. Dat kunnen we ons voorstellen, zijn achterban woont natuurlijk vooral in huizen boven de miljoen.
Hoe helpen we Agnes?
Agnes Jongerius dreigt dus alsnog de grote verliezer van het crisisakkoord te worden. Om dit te voorkomen kunnen we Agnes misschien helpen bij het vinden van die 4 miljard. Dat blijkt helemaal niet zo moeilijk te zijn. We beginnen natuurlijk toch met verdere fiscalisering van de AOW. Die maatregel blijft overeind omdat werkgevers en werknemers het daar in de SER in 2004/2005 al over eens waren. Dat SER-advies hoeft alleen maar uit de mottenballen gehaald te worden (zie SER, 2005). Opbrengst 2 miljard. Blijft er nog 2 miljard over. Als we nu eens het automatisch leeftijdsontslag op 65-jarige leeftijd afschaffen, en dat ook nog eens voor zowel werkgevers als oudere werknemers zelf voldoende financieel aantrekkelijk maken, dan schat ik dat op termijn ongeveer 100.000 oudere werknemers langer willen doorwerken. Dat is geen grotere slag in de lucht dan de aanname van het kabinet dat door verhoging van de AOW-leeftijd mensen langer blijven doorwerken. Dat levert een kleine miljard euro op. Blijft over 1 miljard.
Wajong komt er nog bij
Maar daar hebben we het Wajong-dossier nog. Op dit moment zijn er 200.000 jongeren in de Wajong, de regeling voor jong gehandicapten. Dit aantal groeit razendsnel. Binnen een paar jaar zouden er wel eens 500.000 Wajongers kunnen zijn. Zijn er dan zoveel gehandicapte jongeren in Nederland? Nee natuurlijk niet, maar de wetgever is nog steeds niet in staat sluitend aan te geven wie wel en wie niet gehandicapt is. Over de Wajong niets gehoord in het crisisakkoord. Dat is vreemd, want het levert veel meer op om jongeren de arbeidsmarkt op te krijgen dan ouderen die over een paar jaar, hoe dan ook, gepensioneerd zullen zijn. Veel nieuwkomers in de Wajong zijn jongeren van rond de 18 jaar, die bijna allemaal volledig arbeidsongeschikt worden verklaard en daarmee in beginsel tot hun 65-ste (pardon, 67-ste) in de regeling kunnen blijven. Is er een oplossing? Jazeker, geef de Wajongers in het vervolg de helft van het minimumloon, gedurende een beperkte tijd en laat ze de rest bijverdienen. Ze kunnen dan met hun handicap arbeidservaring opdoen. Door deze verandering in de regeling denk ik dat meer dan 90 procent van de Wajongers aan het werk komen. Maar laten we iets minder creatief rekenen als het kabinet en aannemen dat de helft van de Wajongers op termijn alsnog een baan vindt. Opbrengst: ruim anderhalf miljard.
Ziedaar een oplossing
Klaar zijn we, want dit is een alternatief plan waar geen werkgever tegen kan zijn. Bovendien levert het twee plus één plus anderhalf is vier en een half miljard op. Zo simpel is het dus inderdaad om alternatieven voor een verhoging van de AOW-leeftijd te vinden. Agnes Jongerius hoeft niet eens tot 1 oktober te wachten om dit pakket in de SER rond te krijgen.
Referentie
SER, 2005, Van alle leeftijden: Een toekomstgericht ouderenbeleid op het terrein van werk, inkomen, pensioenen en zorg, SER-advies 2005/02, Den Haag.
* Deze bijdrage verscheen eerder in gewijzigde vorm in De Volkskrant, 3 april 2009.