Back

Artikel

Home

Broos herstel door beperkt krediet en oplopende werkloosheid

18 dec 2009
Onderwerpen: Financiële markten
Veel bedrijven willen wel weer investeren maar ondervinden veel terughoudendheid bij banken in het verstrekken van nieuwe kredieten. Dit blijkt uit een recent onderzoek onder financieel directeuren dat wereldwijd is uitgevoerd. In de VS en Europa is het herstel van de economie nog zeer broos. In Azië en China is inmiddels sprake van een krachtig herstel.

Een belangrijke vraag die momenteel de media beheerst is of de crisis voorbij is. Is de economie hard aan het herstellen of moeten we er rekening mee houden dat de reële economie nog lang kwakkelt of zelfs terugvalt?

Blik van bestuurders: CFO Survey

Om deze vraag te kunnen beantwoorden maken wij gebruik van de meest recente enquête onder financiële topbestuurders in de wereld. Elk kwartaal krijgen CFO’s in Europa, de Verenigde Staten, Azië en China een aantal vragen voorgelegd met betrekking tot hun verwachtingen voor ontwikkelingen in het bedrijfsleven en hun land. De uitkomsten geven inzicht in de stemming onder CFO's en zijn daarmee een goede graadmeter voor de economie. Dit kwartaal, de vijfenvijftigste keer dat het onderzoek is gehouden, zijn 1431 CFO's van uiteenlopende particuliere en overheidsbedrijven bevraagd. CFO Survey is een samenwerking van de Universiteit van Tilburg, Duke University (Durham, North Carolina) en CFO Magazine.

Optimisme over eigen onderneming: winstverwachting en R&D uitgaven stijgen

Veel Europese CFO’s zijn optimistischer over de vooruitzichten van de eigen onderneming (ruim 47% is positiever, 15% is minder optimistisch dan in het vorige kwartaal.) Een belangrijke graadmeter voor het optimisme is de stijgende winstverwachting (ruim 5%) en de hogere uitgaven voor research en development (bijna 7%). Bedrijven verwachten, in vergelijking tot de afgelopen 12 maanden, bijna 9% meer dividend uit te keren.

Een belangrijke economische maatstaf is de “optimisme-index” die het optimisme dan wel pessimisme onder CFO’s meet. Deze index is een goede graadmeter voor de toekomstige ontwikkeling van het bruto nationaal product, de werkgelegenheid en de investeringen. Zoals onderstaande figuur duidelijk aantoont is het optimisme in de economie onder CFO’s, na een sterke stijging weer iets afgenomen. 44,3% van de CFO’s is optimistischer over de economie van zijn land, in vergelijking met voorgaand kwartaal, 18,6% minder optimistisch. Vorig kwartaal was nog 51,5% van de CFOs optimistischer en 14,8% minder optimistisch. De index is hoger voor Azië en China. Het optimisme onder CFO’s ligt daar beduidend hoger dan in Europa en de VS. Uit onderzoek van Duke University is gebleken dat de CFO optimisme-index over een periode van 13 jaar een grote voorspellende waarde voor de ontwikkeling van de reële economie heeft.

We moeten concluderen dat het Europese optimisme over de economie (44,3%) nog achterblijft bij de VS - daar is 48,4% positiever - en helemaal bij Azië, waar het optimisme op 74% ligt. “De effecten van de oplopende werkloosheid en de te strakke financieringsmogelijkheden missen hun uitwerking niet en zorgen voor een vertraging van het herstel.”

Figuur 1. CFO optimisme-index

Bron: CFO survey

Bedrijven willen wel investeren maar banken zijn restrictief

Voorlopig wordt er nog fors bezuinigd, niet alleen op personeel (47%) maar ook op marketing (57%), opleiding en persoonlijke ontwikkeling (47%), maatregelen die de groeimogelijkheden van bedrijven fors kunnen schaden. 42% van de bedrijven heeft aantrekkelijke investeringmogelijkheden afgeblazen of uitgesteld. Tegelijkertijd is er behoefte aan het doen van investeringen die op de lange termijn tot groei kunnen leiden. Ruim 35% van de ondervraagden geeft aan mogelijkheden te hebben om zeer winstgevende investeringen te doen, maar hierin te worden belemmerd doordat het bedrijf niet voldoende financiering kan krijgen. Bijna 40% van de bedrijven geeft aan dat banken minder bereid zijn krediet te verstrekken dan voor de crisis. De belangrijkste redenen hiervoor zijn de strengere kredietvoorwaarden die banken hanteren, de restrictieve contracten, de hoge rentes of het feit dat banken het betreffende bedrijf te riskant vinden. Daarnaast meldt 42% van de CFO’s dat klanten (veel) langer wachten met betalen, wat ook een belemmering voor investeringen vormt. Bijna 7% van de rekeningen worden pas na meer dan 90 dagen betaald. Dit heeft voor meer dan de helft van de bedrijven geleid tot problemen met het managen van het werkkapitaal.

Werkgelegenheid pas vanaf 2012 weer op ‘oude’ niveau

Europese CFOs verwachten dat het gemiddeld aantal vaste medewerkers het komend jaar daalt met 4% en het aantal tijdelijke krachten zelfs met 8,4%. Voor bijna driekwart van de bedrijven zit de werkgelegenheid nu onder het niveau van voor de crisis. 18% van de Europese CFO’s verwacht dat die ook niet meer terugkomt op het oude niveau. Het gros heeft meer vertrouwen en denkt dat in twee tot drie jaar de werkgelegenheid van hun bedrijf weer terug komt op het niveau van voor de crisis. Meer dan de helft van de ondervraagden wil zelfs al personeel aannemen wanneer de vraag in 2010 toeneemt.

Het lijkt erop dat de crisis een flinke impact heeft op het moreel van het personeel. Dit is in de ogen van CFO’s fors afgenomen; in 8,2% van de gevallen noemen zij het slecht, voor de crisis was dit 0%. In 2007 bestempelde 70% van CFO’s de moreel als (zeer) goed, nu is dat maar 30%.

Ook in de beloningsstructuur zit beweging. Bijna 40% van de CFOs geeft aan het komende jaar de beloningsstructuur van het bedrijf aan te passen. Er is zowel sprake van een salarisverhoging (38%), een extra aandelenpakket (40%) als een hogere bonus (41,1%). Bij 13,8% van de bedrijven gaat het salaris juist omlaag en bij 37,5% wordt de bonus gekort.

Consumentenvraag blijft zorg no.1

De consumentenvraag blijft de belangrijkste zorg van CFO’s. Daarop volgen de druk op de prijzen en de binnenlandse concurrentie. Ook de onvoorspelbaarheid van de resultaten houdt de financiële directeuren wakker. In het vorige kwartaal baarden het bancaire systeem en de kredietmarkten hen veel zorgen, nu lijken deze wat gezakt in prioriteit. Ziekte (Mexicaanse griep) onder personeel blijkt voor CFOs geen reden tot zorg te zijn.

Conclusie

Het economisch herstel in de VS en Europa is nog zeer kwetsbaar en lijkt na het relatieve snelle herstel in de maanden na de zomer nu te vertragen. Hierbij zijn de gevolgen van de beperkte financieringsmogelijkheden voor bedrijven en de oplopende werkloosheid als gevolg van de teruggang de belangrijkste oorzaken. Verdere gezondmaking van de financiële basis van de banken en een voortdurende aandacht van de overheid voor de ontwikkeling van de reële economie lijken noodzakelijke voorwaarden voor verder herstel.

Gerelateerde artikelen

Volledig artikel
© copyright 2024 Mejudice
Privacybeleid Voorwaarden voor gebruik